Inleiding – Otto Kroesen
Rond kerst heerst veel schroom. Wie schroom voelt verbergt zich. Je durft bijvoorbeeld iets niet te zeggen en terwijl je het wel denkt gaat ongemerkt in het gesprek je hand voor de mond. Zo gaat onze cultuur om met het kerstfeest. Per jaar komt er een dikkere laag pakpapier omheen. Je zou misschien wel willen, God zelf ontwaren in een baby in een stal, maar dat is kindergeloof. Daar doe je toch niet meer aan mee als je volwassen nadenkt! De mooiste kerststal stond altijd in de Intratuin (grappig, wel een prijskaartje eraan!), maar dit jaar schijnt ook daar alleen maar glitterspul verkrijgbaar en veel kerstmannen (waarom eigenlijk geen vrouwen?). En lichtjes natuurlijk. Toch draait het allemaal om datgene wat je niet gezegd krijgt.
In dit Dienblad wordt die schroom ook wel gevoeld. In dit nummer gaat het eigenlijk heel weinig over kerst. Dat zou je misschien van een kerk anders verwachten. Maar bij gelegenheid wordt die schroom overwonnen en komt het hart op de tong. Ja, je moet er wel naar zoeken, ook in dit Dienblad, maar ze zijn er wel, die momenten. Dat is licht in de (morele) duisternis. Jawel, een God in de luiers – oh nee, ook dat moet met meer pakpapier gezegd worden: “in doeken gewikkeld”.
Als redactie, Dirk Daniels, Mechteld van Doorninck en Otto Kroesen, wensen wij iedereen en ons als gemeenschap alvast een zalig kerstfeest.
Voor ik het vergeet: in nog een ander opzicht hebben we onze schroom overwonnen. De teksten op de website zijn allemaal vernieuwd. Er stonden ook wel wat heel erg oude dingen op. Lees a.u.b. op een rustig moment eens door hoe de “Kerk aan het Noordeinde” zich op deze website presenteert. Commentaar wordt op prijs gesteld. Het handige van internet is dat wijzigingen snel doorgevoerd kunnen worden.
1. Gesprekken in de huiskamer, een terugblik – Ria Breugem, namens de gespreksleiders
Schroom is er ook in de huiskamer-gesprekken. Kennismaken met elkaar is goed, maar verdieping aan het gesprek geven is nog niet zo gemakkelijk. Ria vertelt erover. Lees verder
2. Human forever – Mechteld van Doorninck
Gaan we ook met de ouderen en mensen die dement worden nog menselijk om? Mechteld is naar Pathé geweest en vertelt over Teun Toebes. Lees verder
3. De financiële actie 2023 – Uw penningmeester Gé de Joode
Een financiële commissie is in actie gekomen en vervolgens ook de leden van de gemeente. Daarmee is de kas aangevuld maar de toekomst blijft onzeker. Lees verder
4. Motiv on Campus – De gemeenschapmakers – Hans van Drongelen
De rubriek Motiv on Campus houdt ons op de hoogte van de werkzaamheden van MoTiv aan de TU Delft. Telkens vertelt een van de werkers in het veld iets over vorm, inhoud en doel van deze Motiv-presentie aan de TU Delft. Deze keer is Hans van Drongelen aan de beurt en ook hier gaat het over de schroom om datgene te zeggen wat je wel het meeste bezighoudt. Het lijken wel huiskamer-gesprekken daarbij MoTiv. Lees verder
5. Doorkijkje – Otto Kroesen
He, he, dat gaat tenminste over kerst… Velen twijfelen eraan of het verhaal dat Jozef en Maria en Jezus vanwege Herodus en de kindermoord te Bethlehem naar Egypte vluchten, wel echt gebeurd is. Ook een kwestie van schroom? Het heeft wel een nauwe relatie met wat er echt gebeurt, op veel plekken. Otto probeert er doorheen te kijken. Lees verder.
1. Gesprekken in de huiskamer, een terugblik
Ria Breugem, namens de gespreksleiders
Er waren weer voldoende gegadigden om in verschillende huiskamers bijeen te komen. Voor nadere kennismaking – wat nog steeds relevant is – maar ook om elkaar te inspireren, om tot uitdrukking te brengen dat je je verbonden voelt met de Kerk aan het Noordeinde.
Het was een spannend gespreksonderwerp: Troost in bange tijden. Of dit in de gesprekken helemaal uit de verf is gekomen, betwijfel ik. ‘De geest van hierboven’ leeft niet meer zo in ons, wat niet wil zeggen dat wat besproken is niet van waarde is geweest. Hoorde een deelnemer zelfs spreken van ‘een pareltje’. Als we ervoor gaan zitten zijn we opener, bereid tot inkijkjes. Dat is van belang. En als ik me niet vergis zaten er de zondagen na de gesprekken meer mensen in de kerkbanken.
Echter troost putten uit ons geloof, je openstellen voor krachten en machten die ons voorstellingsvermogen te boven gaat, is moeilijk voor ons wereldse mensen. Dat Maria door de kracht van de geest zwanger kon worden geloven we immers ook niet meer….
Maar hoe blijven we standvastig en vastberaden in een tijd dat de wereld op zijn grondvesten schudt? Laten wij ons geen angst aanjagen? Zijn wij sterker dan iemand die zich verlaat op menselijk kracht? (2 Kronieken 32 vers 7-8)
Misschien moet het volgende onderwerp voor de huiskamergesprekken ‘godsdienstige heroriëntatie’ zijn, zeg ik op persoonlijke titel. Maar eerst gaan we Kerst vieren, rond Pasen kloppen we wellicht weer aan voor een special ontmoeting en persoonlijk ben ik heel benieuwd naar het ‘Feest van de Geest’ met Pinksteren.
2. Human forever
Mechteld van Doorninck
Human forever (Mens voor altijd – gezien in Pathe Delft op vrijdag 8 december 2023) is een documentaire van schrijver en mensenrechtenactivist Teun Toebes en filmmaker Jonathan de Jong, opgenomen in verschillende landen over de wereld over een periode van 3 jaar. Aansluitend op het boek Verpleegthuis, waarin Teun schrijft over zijn eerste stappen als bewoner op de gesloten afdeling van een verpleeghuis in Nederland.
Hoe gaan we in Nederland en in de wereld om met mensen die een vorm van dementie hebben?
Dat is de vraag die Teun Toebes, een verpleegkundige van in de twintig, bezighoudt. Hij besluit vrijwillig een periode op de gesloten afdeling van een verpleeghuis te gaan wonen, om met de mensen mee te leven en te ervaren wat hen bezighoudt. Want, zo zegt hij: nu ben ik een twintiger, maar in de toekomst niet meer. En in die toekomst is de prognose dat een op de vijf mensen te maken krijgt met een vorm van dementie. En hoe wil ik dan dat er voor mij gezorgd wordt?
Hoe wil ik behandeld worden, zowel zorgtechnisch maar ook als mens?
Dat levert schrijnende uitspraken op als:
ja, ik ben nu 96, wat is het nut nog dat ik nog op deze wereld ben?
Ik mag alleen nog naar buiten als ik het vraag.
Ik leef volgens een ritme dat niet het mijne is.
Zijn wij in de westerse wereld, waar we de mond vol hebben van vrijheid en zelfbeschikking, dan zo ver weg geraakt van deze mensen, dat we hen juist die vrijheid en zelfbeschikking ontnemen omdat ze door een hersenaandoening zijn getroffen? Zien we de mens nog achter de barriere van de aandoening? Of begrenzen we hun bestaan – Voor hun eigen veiligheid – ?
Of is het meer omdat onze gemeenschap en samenleving niet meer is ingericht op het omgaan met deze kwetsbare mensen? Of het ongemak dat wij ervaren doordat deze mensen soms dingen die wij vanzelfsprekend vinden, ineens niet meer kunnen? Of de gedachte dat dit jou ook kan overkomen, is die te confronterend?
Al in de eerste minuten van de film word ik spontaan geraakt, ik kijk namelijk vol in het gezicht van mijn oom Jaap, die op dat moment in dat verpleeghuis verbleef. Daardoor komt de boodschap van de film nog extra dichtbij. Want hoe liefdevol de zorg ook is, de begrenzing en het feit dat er keuzes voor hen en over hen worden gemaakt en niet met hen, raakt mij. Het emotioneert mij ook. En het maakt me kwaad. Eenzelfde soort kwaadheid die ik als scholier al had.
Als brugklasser al ging ik tijdens vrijwilligerswerk vanuit school naar de gesloten afdeling, want in mijn optiek hadden die mensen ook recht erop om naar de kerk te gaan. Het antwoord was vaak dat ze te onrustig waren of meteen weer weg wilden. Mijn antwoord luidde dan: dan breng ik ze toch terug? Dat is voor mij een kleine moeite, maar als ze het willen proberen zal ik helpen.
Menswaardigheid, respect voor het feit dat mensen met dementie al zoveel kwijtraken, kleine contactmomenten, Teun laat zien hoe gemakkelijk het soms is. En de moeite die je erin steekt, wordt meestal ook beloond. Dat is absoluut ook mijn ervaring. En mijn hoop, dat mocht het mij overkomen, dat ik nog steeds als mens gezien en behandeld word, met eigen interesses en eigenaardigheden. Onbegrepen gedrag ligt bij het begrip van de ontvanger, niet bij degene die het gedrag laat zien!
Wat mij betreft zijn dit een boek en een documentaire die eigenlijk iedereen moet zien, niet alleen zorgpersoneel. Want dementie kijkt niet naar kleur, gender of leeftijd. Het kan letterlijk iedereen overkomen.
En hoe wil je dan behandeld worden? Als mens, of als ziektebeeld?
Ik zou het wel weten.
3. De financiële actie 2023
Uw penningmeester Gé de Joode
“Sedert mijn aantreden als penningmeester van KahN viel mij op dat het Eigen Vermogen vanaf 2021 een dalende tendens vertoonde die zich voortzette t/m september 2023.
De prognose t/m het einde van het jaar 2023 was wederom een daling van ca. 7.000 euro.
Daarom heeft een klein groepje (Anneke Kroesen, Hans Breugem, Kees Kruijff en Gé de Joode) besloten een speciale Eindejaars-actie 2023 samen te stellen.
Daadwerkelijk is inmiddels hierdoor ca. 6500 euro als EXTRA bijdragen binnen gekomen..
Samen met nog te ontvangen en toegezegde EXTRA bijdragen zal er waarschijnlijk een
bedrag van 7.500 euro binnen zijn gekomen in 2023.
Tot en met november 2023 is er een positief exploitatie-overschot van ca. 500 euro !!
Maar december is nog niet voorbij en dan ontvangen we nog de ‘reguliere’ bijdragen.
Al met al is derhalve de verwachting dat we dankzij de vele gulle gevers het jaar 2023
positief zullen afsluiten.
Nogmaals DANK AAN ALLE MEELEVENDE GEVERS !!”
4. Motiv on Campus
De rubriek Motiv on Campus houdt ons op de hoogte van de werkzaamheden van MoTiv aan de TU Delft. Telkens vertelt een van de werkers in het veld iets over vorm, inhoud en doel van deze Motiv-presentie aan de TU Delft.
De gemeenschapmakers
Hans van Drongelen
Niet praten maar doen, dit is voor veel aankomende ingenieurs de reden waarom ze voor ‘Delft’ gekozen hebben. Niet het woord maar de daad. Niet lullen maar poetsen. Je kunt beter aan oplossingen werken dan je tijd verdoen met over oplossingen praten, zoals ze in Den Haag doen. Als pastores zagen we dit al vaak gebeuren: als studenten zich moesten verweren tegen kwalijke wetgeving van de overheid, werd er in heel Nederland door studentenorganisaties over vergaderd. Er werd gepraat in Leiden en nog meer in Amsterdam tot de Delftenaren er genoeg van kregen en zeiden: ‘Genoeg gepraat, nu gaan we wat doen’. En ze maakten een plan van aanpak. Woord en daad werden verenigd en de studenten waren opeens een politieke factor van betekenis geworden.
Deze koppeling van woord en daad werkt. Maar soms blijven TU-studenten steken in hun grondige afkeer van praten. Ik zie nog studenten voor me die zich voorgenomen hadden om tijdens de training die ze met hun bestuur bij ons op de Voorstraat kwamen doen helemaal niks te zeggen tot dat sociaalpsychologische gebazel voorbij zou zijn. Want ja, mopperden ze, het kost tijd en wat schiet je ermee op? Een paar goede afspraken voor de samenwerking, ieder doet zijn of haar ding en klaar ben je.
Tijdens een training zie ik altijd de weerstand afnemen. Hoe verder we komen met het gezamenlijke gesprek hoe meer de verdedigingsmuur begint af te brokkelen. Het gesprek opent nieuwe perspectieven op het gebied van samenwerking, hinderlijk gedrag wordt benoemd, ergernissen weggenomen, uiteenlopende karaktertrekken van teamleden worden zichtbaar, droevige ervaringen en ingrijpende tegenvallers van teamleden die het leven bemoeilijken komen aan het licht. Men ziet elkaar met andere ogen, er ontstaat begrip voor elkaar. Ook de verlangens en wensen komen boven tafel, het enthousiasme komt terug. Al met al wordt duidelijk dat een team niet alleen productie levert door harde afspraken te maken, maar dat de productie kwaliteit begint te krijgen als je het werk als resultaat ziet van een op elkaar betrokken gemeenschap, een communiteit. En dit heeft alles te maken met communiceren, met de kunst van het spreken én het verstaan. En deze kunst kun je leren.
Hoe vaak gebeurt het niet dat studenten na afloop van een training in de gang van de Voorstraat bij elkaar staan en tegen elkaar zeggen dat ze het samenwerken nu anders gaan aanpakken. Soms durft een hard-core TU’er te zeggen dat de training een openbaring voor hem was. ‘Nooit gedacht dat ik hier zoveel zou leren!’ Of: ‘Ik voel me er weer helemaal bij horen.’ Dat heeft het urenlang praten met teamgenoten dan toch maar opgeleverd. Dan begint iets te gloren van een echte en hechte gemeenschap. Een gemeenschap die meer is dan de som der delen.
5. Doorkijkje
Otto Kroesen
Sta op en vlucht met het kind en zijn moeder naar Egypte.
Mattheus 2: 13
Volgens veel uitleggers is de vlucht naar Egypte en de kindermoord in Bethlehem niet “echt gebeurd”. Het is legende om het verhaal van Jezus spannend te maken.
Ik geloof dat het echt gebeurd is. Ik zal zeggen waarom.
Herodes was eigenlijk een Romeinse vorst, hij kwam niet uit Israël voort. Romeinen waren zeer gevoelig voor tekenen aan de hemel. Als je geen moreel kompas hebt neemt bijgeloof de leiding over.
Het lagere volk moest je er met harde knoet onder houden. Nog zo rond 40 v.Chr. waren er in Israël drie dorpen (waaronder Emmaus) waar de mensen de belasting niet konden betalen. Daar werd de hele bevolking als slaaf weggevoerd.
Heel wat overtuigde joden waren de woestijn in gevlucht. Johannes de Doper die leefde van sprinkhanen in de woestijn stond niet op zich. Wat voor tijd is dat?
In een tijd dat religie geprivatiseerd is en het kerstkind geromantiseerd of vervangen door kerstboom en marsepein, wordt de komst van Christus tot legende gemaakt, dat maakt hem onschadelijk.
Biologen leggen uit, dat er iets onwaarschijnlijk uitzonderlijks gebeurd moet zijn in de evolutie, toen uit eencelligen meercellig leven ontstond. Willen we dan in de geschiedenis alles verklaren door oorzaak en gevolg en waarschijnlijkheid?
Ik moet nog denken over dat woord “moreel kompas” – wat bedoelen we daar eigenlijk mee, als het niet de komst van Christus is?