Inleiding – Otto Kroesen
Het is goed dat het kerkelijk jaar niet samenloopt met de seculiere jaarwisseling. Ooit was de seculiere jaarwisseling ook een religieuze jaarwisseling. Want met het nieuwe jaar besteeg de koning of de keizer opnieuw de troon voor een nieuwe regeringsperiode. Zo was dat in de oudheid in Egypte en in Rome. De kerk begint het nieuwe jaar met advent, de verwachting van de Zoon van David op de troon. Ja, inderdaad, dat is bedoeld, van begin af aan, als tegenkoning. Nee, als de Ware koning, zo moet je zeggen. Aardse koningen die misschien denken dat ze alle troefkaarten in handen hebben, kunnen daar alleen maar achteraan hobbelen.
Dat is misschien wel goed om te bedenken in een wereld waarin wij in toenemende mate gedomineerd worden door machtsblokken. Alleen binnen een dergelijk machtsblok zijn de belangen veilig. Tegen wil en dank moet misschien Europa ook meer die rol van machtsblok spelen. Ook als het uit nood is, is dat nog geen echte legitimatie.
Blokken bewegen niet. Ze gedragen zich als van beton. Misschien herhaalt de geschiedenis zich. Zoals eens de kerk van onderaf georganiseerd keizer Constantijn schaakmat zette, zo kan het als het nodig is ook in de toekomst nog een keer gaan. Kan beton gesmolten worden? Bij God is niets onmogelijk.
Daarom zetten wij ook dit jaar onze eenvoudige activiteiten voort, met aandacht voor elkaar, aandacht voor wat mensen nodig hebben en in de verwachting van de komst van de Heer.
1. Huiskamergesprekken, elkaar verstaan en maatschappelijk gesprek – Otto Kroesen
In het vorige seizoen zijn opnieuw huiskamergesprekken gehouden. Otto doet verslag.
2. Peiling van René van Harten
Is er belangstelling voor een reis naar Auschwitz?
Voor kerst is de gedachtenisdienst voor Bart van der Veer gehouden. Cobi bedankt iedereen.
De rubriek Motiv on Campus houdt ons op de hoogte van de werkzaamheden van MoTiv aan de TU Delft. Telkens vertelt een van de werkers in het veld iets over vorm, inhoud en doel van deze Motiv-presentie aan de TU Delft. Ditmaal Hans van Drongelen over: Speurders in pij
5. Pioniersprojecten CityKerk Delft in 2025 – Willem-Jan Meerkerk
De Citykerk vraagt aandacht voor een aantal activiteiten en projecten.
6. Van harte welkom bij de jaarlijkse Week van Gebed voor Eenheid 2025 – Ja, ik geloof
Jacobiene van der Hoeven
De jaarlijkse week van het gebed voor de eenheid van de kerken is vanaf 19 januari tot 26 januari. Elke dag is er wat te doen.
7. Tijdgeest – De auto – Otto Kroesen
Kunnen we de tijdgeest peilen? Otto probeert daaraan een bijdrage te leveren met dit keer iets over “de auto”.
8. Officium – Mechteld van Doorninck
Mechteld deelt met ons de muziek die haar inspireert.
1. Huiskamergesprekken, elkaar verstaan en maatschappelijk gesprek
Otto Kroesen
De huiskamergesprekken zijn in de ronde van dit jaar (2024) afgerond in november. Als gespreksleiders hebben we het toen ook geëvalueerd. Graag deel ik hier iets over de gang van zaken, de evaluatie en het vervolg.
Gesprek
Aan het onderwerp zitten heel veel aspecten. Om eens wat te noemen: het is soms al moeilijk om met je eigen kinderen kwaliteit te geven aan het gesprek. Dat komt ook doordat mensen op zo verschillende wijzen leven, ook mensen die je na staan. Moet de kerk nu iets betekenen voor de kwaliteit van zo’n gesprek? Sommige mensen werken op dat de landelijke kerk dat vooral moet doen. Verder moet iedereen als individu in zijn of haar omgeving zich uitspreken en naar het gesprek zoeken.
Een andere vraag is of gesprek werkelijk zo seculier is als we gewend zijn om het te zien. Van oppervlakkige gesprekken kun je dat wel zeggen natuurlijk. Maar als het gesprek diepgang en betekenis krijgt, wat betekent dat dan eigenlijk? Als mensen uit hun hart spreken, zijn zij dan nog louter op menselijk niveau bezig? Of spreekt hun ziel en hun inspiratie al een woordje mee en dus God zelf? Hoe zien we de dingen? Waarnemingen zijn ook niet alleen feiten, maar jij neemt iets aan voor waar. Je claimt dus gezag voor een bepaalde zienswijze. Maar wat is gezag voor een ding? De beoordeling van echt gezag heeft alles te maken met je diepste inspiratie en dus opnieuw met de menselijke ziel die bezig is met iets groters. Zo gezien raakt het gesprek de kern van de kerk. Je morele oriëntatie, je geloof, je hoop, liefde, die bepalen de richting waarin je de waarheid zoekt.
Alleen vragen stellen
In de maatschappij wordt veel geroeptoeterd, al dan niet op sociale media. Het is van groot belang ruimte aan elkaar te geven en dat maakt deze gesprekken ook van waarde. Ruimte geven en luisteren. Daarbij hielp de gebruikte methode volgens alle gespreksleiders heel goed. We hebben in deze huiskamergesprekken immers (voor de herinnering en voor degenen die niet deelnamen) als methode gebruikt dat we twee ronden hielden waarbij iedereen aan het woord kwam en anderen alleen maar vragen mochten stellen aan de gedeelde ervaringen en opvattingen. Dat dwingt op zich al tot luisteren, want graag zou je af en toe willen interrumperen en zeggen: ik vind dat niet maar dat, en dan begint het weer.
Deelname en vervolg
Ook dit jaar hebben veel mensen deelgenomen, in een zevental groepen van telkens ongeveer zes mensen. Die ontmoeting is ook van belang, want je kunt er soms versteld van staan hoe anoniem mensen voor elkaar blijven die in de kerk maken naast elkaar zitten. Sommige mensen vinden ook dat het “niet iets voor hen is”. Ook daar moet ruimte voor zijn, maar we proberen wel uitnodigend te zijn.
Wat de gespreksleiders betreft, ook het volgende jaar proberen we dus weer zoiets te doen.
2. Reis naar Auschwitz?
René van Harten
‘In Dienblad 20 deed Günther Sturms verslag van een reis naar Auschwitz die hij regelmatig met een groep studenten maakt.
Hij stelde daarbij ook de vraag of er in onze gemeenschap mensen zijn die eens mee willen met zo’n visit. Deze vraag bleef bij mij hangen en ik zocht contact met Günther. Een dergelijke reis is te organiseren wanneer ongeveer 10 personen belangstelling hebben.
Het programma kan door de deelnemers nader ingevuld worden.
Alvorens nader in te gaan op alle details begin ik met de vraag of er belangstelling is.
Zo ja, laat dit dan vrijblijvend aan mij weten (rcvanharten@gmail.com). Bij voldoende belangstelling werken we dan een voorstel verder uit.’
3. Bericht van Cobi Faber
‘Wij willen jullie bedanken voor de lieve appjes, kaarten, brieven en bloemen die wij de afgelopen maanden, voor en na het overlijden van Bart hebben ontvangen.
Al die tekenen van medeleven zijn ons tot grote steun geweest.
We vonden het ook hartverwarmend dat er veel gemeenteleden aanwezig waren bij het afscheid van Bart in de Oude Kerk in Delft.
Dank, heel veel dank daarvoor.
Cobi, Irene, Miriam en Paul’
4. Motiv on Campus
De rubriek Motiv on Campus houdt ons op de hoogte van de werkzaamheden van MoTiv aan de TU Delft. Telkens vertelt een van de werkers in het veld iets over vorm, inhoud en doel van deze Motiv-presentie aan de TU Delft.
Speurders in pij
Hans van Drongelen
Als de tv-zender BBC First in je programmapakket zit kun je elke week wel een aflevering bekijken van een detectiveserie waarin een geestelijke de hoofdpersoon is, een speurder in pij of met een wit boordje om. Het zijn Father Brown (een licht aftreksel van G.K. Chestertons romanfiguur), Sister Boniface en de vicar (dominee) van Grantchester, zoals deze serie heet. Zij lossen met een gevoel voor de dubbelzinnigheid van de wereld mysteries op waar de bevoegde instanties als politie en plaatselijk bestuur geen notie van hebben. Opvallend is dat deze drie series op het Engelse platteland spelen in een voorbije tijd, toen de moderniteit het Britse koninkrijk nog niet tot aan de wortels verscheurd had. Hier wordt een geruststellend beeld gegeven van een hechte gemeenschap waar iedereen elkaar kent, onder het toeziend oog van kerk en klooster.
Maar in elke aflevering wordt deze pastorale idylle aan stukken gereten door een afschuwelijke misdaad, in de meeste gevallen een roof- of wraakmoord. De politie staat voor een raadsel en arresteert de verkeerde verdachte waar de geestelijke speurneuzen zich over ontfermen. Met scherpte van geest, diepgaande mensenkennis en in het geval van Sister Boniface forensische know-how weten ze de verdachte van een noodlottige veroordeling te vrijwaren en de echte dader te strikken. Het dorp haalt opgelucht adem.
Je kunt van de makers van deze series zeggen dat voor hen de geestelijke ambtsdrager een anachronisme is die alleen nog een rol speelt in dat ideale Engeland van vroeger en inmiddels uitgediend is. Tegelijk moet je constateren dat deze verhalen kijkers van deze tijd zicht geven op een figuur die zich niet laten intimideren door functionarissen die uit zijn op snel resultaat maar onverdroten blijft geloven in de onschuld van de verdachte, ondanks alle hoon en vernedering die pastoor, kloosterzuster of dominee gedurende het onderzoek over zich heen krijgt. Maar altijd komt de waarheid boven, de verdachte wordt vrijgelaten en de ware boef krijgt wat hij of zij verdient. Father Brown kijkt dan even naar boven zo van: dat hebben we goed gedaan, en fietst met een brede glimlach het beeld uit.
Ik zie wat mijn kerkelijk ambt en mijn activiteiten op de universiteit betreft zeker een overeenkomst met deze tv-helden. Ik draag dan wel geen pij of een wit boordje, maar heb nog altijd die onafhankelijke positie in onze samenleving om mensen die worstelen met mysteries in hun leven bij te staan, zo lang als nodig is. Geen instantie dwingt mij ertoe om tot snel resultaat te komen. Ik ben vrij om de ander de aandacht te geven die hij of zij nodig heeft om hinderlijke of zelfs ondermijnende gebeurtenissen uit heden en verleden het hoofd te bieden. Ik kan ongehinderd met hen speuren naar de waarheid en ze verlossen van wat hen gevangen houdt. En ook ik ken momenten dat ik net als Father Brown van een goed afgeronde kwestie kan weg fietsen met een blik naar boven en denken: ja, ook dit hebben wij weer goed gedaan.
In mijn functie als pastor en theoloog zie ik mijzelf zeker niet als een anachronisme, als een restverschijnsel van een verre verleden tijd. Ik ervaar mijn werk in deze tijd van snelle verandering en verwarring als onontbeerlijk. Studenten en promovendi die zich bij ons melden zijn vaak verbaasd over onze aanwezigheid op de universiteit en over de mogelijkheden die wij hebben om hen bij te staan. Ik wist niet dat jullie er zijn, zeggen zij dan, maar ik ben blij dat ik jullie gevonden heb.
5. Pioniersprojecten CityKerk Delft in 2025
Willem-Jan Meerkerk
Als CityKerk zijn we dankbaar dat we midden in de stad als kerk aanwezig mogen zijn. Naast de bestaande activiteiten willen we komend jaar iets nieuws proberen. Met een zestal pioniersprojecten willen we ontdekken of het mogelijk is om meer ontmoetingen te creëren tussen mensen uit de kerk en mensen uit de stad. Het is ons verlangen dat mensen uit de stad zich gezien voelen, dat er gesprekken zijn, naar elkaar omgezien wordt, van elkaar wordt geleerd. Het is ons gebed en vertrouwen dat God door nieuwe ontmoetingen in Delft heen kan werken. Afgelopen maanden hebben we met diverse organisaties in Delft gesproken en ontdekt dat er allerlei mogelijkheden zijn waar we als volgelingen van Jezus echt iets kunnen betekenen voor de stad.
Het plan is om vanaf januari elke maand één pioniersproject te lanceren. Dit zijn concrete projecten waar u of jij persoonlijk aan mee kunt doen. Omdat de talenten en voorkeuren voor iedereen anders zijn hebben we diverse projecten voorbereid. Dat kunnen hele simpele dingen zijn, zoals gekoppeld worden aan iemand om samen thuis mee te eten, in een appgroep komen waar praktische hulpvragen uit de stad langskomen, een keer een middag meekijken bij een hulpverleningsorganisatie, op welkomstbezoek bij nieuwe studenten, enzovoorts. Via de nieuwsbrief/weekbrief komen de projecten vanzelf langs, en ook besteden we er graag aandacht aan met een maandelijks gebedspunt.
Hoe zou jij komend jaar in ontmoeting willen komen met iemand uit de stad? Hou de projecten in de gaten, van harte uitgenodigd om mee te doen! Vragen? Neem contact op met Willem-Jan Meerkerk (info@citykerk-delft.nl, 06-38661758)
6. Van harte welkom bij de jaarlijkse Week van Gebed voor Eenheid 2025 – Ja, ik geloof
Jacobiene van der Hoeven
Van 19 t/m 26 januari 2025 vindt weer de Week van gebed voor eenheid van christenen plaats. Aan de hand van Johannes 11:17-27 met het thema Ja, ik geloof, komen christenen in de hele wereld deze week samen om te bidden. Ook in Delft organiseert de Raad van Kerken interkerkelijke gebedsbijeenkomsten. Zondagmorgen 19 januari start de Week van gebed met een gezamenlijke oecumenische viering in de Sacramentskerk (Nassauplein). Een overzicht van alle vieringen, waar ook wij als Kerk aan het Noordeinde aan bijdragen, vindt u hieronder. De gebedsweek eindigt op zondag 26 januari met een oecumenische slotviering in de Schuilkerk aan het Bagijnhof.
Het materiaal voor deze Week van gebed is dit jaar voorbereid door de broeders en zusters van de kloostergemeenschap van Bose in Noord-Italië. Dit jaar is het 1700 jaar geleden dat het eerste christelijke oecumenische concilie in 325 na Chr. in Nicea werd gehouden. In Nederland zorgen MissieNederland, de Raad van Kerken in Nederland en Samen Kerk in Nederland (SKIN) voor de vertaling en uitgave van het materiaal, dat te vinden is op www.weekvangebed.nl
Datum | Tijd | Locatie | Viering verzorgd door
Zondag 19 januari | 10.00 uur | Sacramentskerk, Nassauplein | RK Sacramentskerk, PGD Immanuel, Kerk Delfgauw
Maandag 20 januari | 19.30 uur | Vierhovenkerk, Obrechtstraat | PGD Vierhoven, RK Adelbertparochie, PGD Mattheus
Dinsdag 21 januari | 19.30 uur | Hofkerk, Cort vd Lindenstraat | RK Raamstraatparochie, PGD Hof van Delft, Syrische Chr. Gemeenschap, Kerk a/h Noordeinde
Woensdag 22 januari | 19.30 uur | Bethlehemkerk, Floresstraat | Vrijzinnig Delft, PGD Binnenstad-Vrijenban, Oud-Katholieke kerk, PGD Maranatha
Donderdag 23 januari | 19.30 uur | Kerkgebouw Rietveld 118 | Vergadering van Gelovigen
Vrijdag 24 januari | 19.30 uur | Immanuelkerk, Schoemakerstraat | Christelijke Gereformeerde Kerk, Nederlandse Gereformeerde Kerken
Zaterdag 25 januari | 19.30 uur | Gebouw Hermesstraat 65 | ICF Delft, Redeemer Church, RCCG Mount Zion en andere internationale kerken (Engelstalig)
Zondag 26 januari | 19.30 uur | Schuilkerk, Bagijnhof | Slotviering onder auspiciën van de Raad van Kerken Delft
Meer informatie vindt u via de website van de Raad van Kerken Delft: https://raadvankerkendelft.nl/weekvangebed2025/
7. Tijdgeest
Otto Kroesen
Elke tijd beleeft zichzelf als modern. Alle andere tijden zijn ouderwets. Of dat ook zo is? Het is wel de overtuiging van nagenoeg elke tijd. Wij gaan iets nieuws doen! Hoeveel van dat nieuwe is intussen niet louter herhaling van wat vroeger was? Dat probeer ik in een aantal waar-nemingen aan te duiden in de komende Dienblad-en. Dit is de eerste keer en die gaat over:
De auto
Het woord auto is afkomstig van automobiel, het beweegt zichzelf. De auto is daarom het symbool van het autonome zelf. Niet toevallig, deze overeenkomst: auto en autonoom. Dat gevoel, dat je achter het stuur zit! Niemand heeft wat over je te zeggen! Nu ben jij aan de beurt.
Dat gevoel moeten “ze” je niet afpakken. Rekeningrijden? No way! “Ze”, dat staat recht tegenover auto en autonoom.
Intussen ga je wel over gebaande wegen, vaak vierbaanswegen. Er komt nog eens een tijd dat ze deze machtige bouwwerken van wegen en viaducten terugblikkend gaan zien als exponenten van onze cultuur. Zoiets als de piramiden in Egypte. We weten nog steeds niet waar ze voor waren.
Er is meer overeenkomst: tussen piramiden en tempels in Egypte lagen wegen voor processies en die processies functioneren als afbeelding van een goed geregelde kosmos. Je beweegt zoals de sterren boven je draaien aan het hemelgewelf. In Egypte ging er niets boven je bewegen volgens vaste banen.
Waarom zijn die gebouwen in Egypte zo enorm? Ze moeten je het gevoel geven dat je een nietig mens bent en dat het een voorrecht is dat je je toch tussen die enorme bouwwerken mag bewegen. Je hebt een functie!
Zo kun je wel over jezelf en je auto denken als autonoom, maar intussen ben je een functie in een apparaat. Je bent een van de mieren die zich voortbewegen langs machtige wegen.
Is dat onze tijdgeest: de illusie van autonomie terwijl je een functie bent in een apparaat?
Israël trok uit Egypte weg de woestijn in. Maar waar moeten wij naartoe?
Ziehier onze tijdgeest: we denken dat we autonoom zijn en we functioneren als een radertje. De uittocht daaruit moet toch de vorm aannemen van verantwoordelijkheid. Of niet dan? Misschien moet je dus kiezen tussen twee opties: het bestaan als nietige mieren in een apparaat, of omgekeerd het apparaat nietig verklaren en verantwoordelijk handelen.
Dat is ook een manier van onderweg zijn overigens, verantwoordelijk handelen! Waar kom je vandaan? Waar ga je naartoe? Maar dan gaat het om een reis in de tijd. Egypte heeft de tijd vergeten. Want die bouwwerken waren eeuwig. Zo gaat het ook met de auto op weg.
8. Officium
Mechteld van Doorninck
Het Engelse a cappella herenkwartet The Hilliard Ensemble, vernoemd naar de miniatuurschilder Nicholas Hilliard (1547-1619), heeft gedurende haar bestaan tussen 1974 en 2014 heel wat muziek uitgebracht. Maar wat er in 1994 gebeurde hadden ze nooit durven dromen. Van hun cd Officium met medewerking van de Noorse saxofonist Jan Garbarek gingen maar liefst ruim 1.5 miljoen exemplaren over de toonbank. De combinatie van de vier mannenstemmen (countertenor, twee tenoren en een bariton) met de klanken van de saxofoon mengt zo mooi dat de saxofoon bijna een vijfde stem wordt die boven de partijen uitstijgt. Een goed voorbeeld hiervan is direct hoorbaar op de eerste track, Parce mihi Domine van Cristobal de Morales.
Naast De Morales vinden we op de tracklist ook componisten als Perotinus Magnus alsmede enkele anonieme en onbekende componisten.
De mix van stemmen en instrument werd zo goed ontvangen, dat in 2009 een opvolger werd uitgebracht, niet geheel toevallig Officium Novum getiteld. Op deze cd verkennen het Hilliard ensemble en Garbarek de muzikale grensvlakken tussen Oost en West, maar ook tussen klassiek en meer jazzy invloeden.
De muziek heeft een serene en haast meditatieve sfeer, die ik zeker kan waarderen. De muziek herinnert mij ook altijd aan mijn schoonvader, die deze muziek graag draaide wanneer wij op bezoek waren. Dankzij hem heb ik deze bijzondere cd leren kennen en ben ik ervan gaan houden. En nu deel ik deze graag met jullie. Ik ben benieuwd naar jullie reacties.
The Hilliard Ensemble mmv Jan Garbarek
Uitgegeven bij ECM in 1994